Aja Trier, một hoạ sĩ sống tại thành phố San Antonio, Texas, đã quá quen với việc tác phẩm của mình bị đánh cắp. Chúng thường xuất hiện trên áo phông, ốp lưng điện thoại và những chỗ khác mà cô không được báo trước.
Nhưng vào 4/1, khi Trier mở email, đồng loạt cảnh báo được gửi đến: Những bức họa nổi tiếng theo đẳng cấp Vincent Van Gogh của cô đã được chuyển thành gần 86.000 NFT và bán trên nền tảng OpenSea. “Tôi đã thấy các nghệ sỹ khác bị ăn cắp tác phẩm và bán dưới dạng NFT, nhưng vẫn không tới mức như trường hợp của tôi. Nhiều người cũng nói với tôi rằng họ chưa từng thấy quy mô ăn cắp bản quyền lớn như vậy”, Trier trả lời The Verge .
Các tác phẩm của Trier kết hợp thành bộ sưu tập “Starry Night Dog” với gần 86.000 NFT.
Trier nói cô không hề biết tác phẩm của mình được chuyển thành NFT và bán với mức giá từ 0,003 ETH, tương đương 10 USD cho mỗi NFT. Nữ hoạ sĩ không đơn độc, khi nhiều nghệ sĩ khác cũng bị ăn cắp “đứa con tinh thần” kể từ thời điểm NFT bùng nổ đầu năm 2021. Tuy nhiên, các chuyên gia cho là vấn đề ngày càng tồi tàn khi những kẻ đứng sau kiếm được hàng tỷ USD từ thứ không phải của mình.
Theo NFTTheft – một nhóm tập hợp những nghệ sỹ có tác phẩm bị trộm và biến thành NFT, các vụ ăn cắp con số nhỏ vẫn thường xảy ra mỗi ngày. Tuy nhiên, có trường hợp số tác phẩm bị đánh cắp lên tới hàng chục nghìn, như của Trier.
Vấn nạn này được cho là có liên quan đến các phần mềm bot quét hình ảnh trên website trưng bày trực tuyến của nghệ sĩ, cho dù là trên các đơn vị như Google Image, sau đó tạo các bộ sưu tầm NFT tự động rồi bán trên chợ. Những danh sách này có tối đa trên OpenSea.
“Đó không cần là sự tình cờ”, đại diện NFTTheft nói. Theo người này, các sàn như OpenSea cho phép tạo NFT bằng cách dùng Lazy Minting – tính năng cho phép người dùng liệt kê NFT để bán mà chưa càng phải ghi vào blockchain. Bên cạnh đó, người bán không phải trả phí cho sàn cho tới khi NFT được mua. Điều này tiếp tay cho những kẻ lừa đảo bày bao nhiêu sản phẩm tùy thích với kỳ vọng sẽ được ai đó mua tác phẩm.
“Nhiều nền tảng khác cũng có thể có Lazy Minting, nhưng sự thông dụng của OpenSea và hệ thống kiểm tra nhanh của nó là chỗ lý tưởng để bot ẩn nấp”, NFTTheft cho biết.
Các nghệ sĩ cũng đều có thể biết tác phẩm của mình bị ăn cắp thông qua một số ứng dụng chuyên dụng. Năm ngoái, DeviantArt đã giới thiệu Protect – công cụ chuyên nhận dạng hình ảnh và thông báo cho chủ nhân của chúng về việc phạm luật bản quyền trên các chợ NFT.
Dù vậy, việc đòi hỏi gỡ bỏ các tác phẩm phạm luật lại là chuyện khác. Trier đã gửi văn bản lên OpenSea, nhưng nhận sàn này đòi hỏi chứng tỏ quyền sở hữu của từng NFT.
Lois van Baarle, họa sĩ nổi tiếng người Hà Lan, đã đòi lại được 100 tác phẩm vi phạm vào tháng 12 năm ngoái. Theo NFTTheft, Baarle nằm trong các ít may mắn, bởi những người khác thường phải đợi rất lâu hoặc cho dù bị từ chối khiếu nại.
Trong khi đó, OpenSea cho biết việc bán các tác phẩm NFT đạo nhái trên nền tảng là vi phạm chính sách, với mức giải quyết cao nhất là xoá tài khoản. Dù vậy, đại diện cửa hàng công nhận hơn nửa các mục tạo bằng công cụ miễn phí có trên chợ là các tác phẩm ăn cắp ý tưởng, bộ sưu tầm giả mạo và NFT rác.
Rarible, một nền tảng giao dịch NFT lớn khác, gắng gượng khống chế vấn đề vi phạm bản quyền bằng cách dùng hệ thống xác minh do nhân loại kiểm duyệt. Sàn này khẳng định hệ thống đã giảm tới 90% việc bán tác phẩm đạo nhái tính từ lúc đầu 2021.
Tuy vậy, các giải pháp như của Rarible chỉ xử lý được phần nào vấn đề. Theo Mert Hilmi Iseri, chuyên gia của Math Venture Partners, cần có các hệ thống khống chế “ở quy mô blockchain” để xác minh những nhà sưu tập, nghệ sĩ và người bán hợp pháp, cùng theo đó trừng trị những kẻ lừa đảo trên thị trường.
Các chuyên gia khác cho là đã đến lúc việc giao dịch NFT cần dẫn vào khuôn khổ pháp lý và có chế tài để ngăn vấn đề xâm phạm nắm giữ trí tuệ. Dù vậy, thị trường này hiện không được khống chế đầy đủ bởi pháp luật.
Đối với Trier, cô đã ngừng khiếu nại trên OpenSea vì thuyệt vọng với những biện pháp của nền tảng này trong việc bảo vệ chủ nhân thật sự của tác phẩm nghệ thuật. “OpenSea đang nguỵ tạo tất cả trên nền tảng. Trên OpenSea, đó là miền Tây hoang dã”, Trier nói.
Bảo Lâm (theo The Verge )
NFT, Bản quyền, Blockchain, Đời sống số hóa, Tình huống
Nội dung Kẽ hở bản quyền NFT ngày càng tồi tệ – Tin Công Nghệ Số hóa được tổng hợp sưu tầm biên tập bởi: Sửa máy tính ITS. Mọi ý kiến vui lòng gửi Liên Hệ cho suamaytinhits.com để điều chỉnh. suamaytinhits.com tks.
