Trí tuệ nhân tạo ngày càng thông minh. Giới chuyên gia nhận định, hiện gần như không thuật toán AI nào toàn diện hơn mạng xã hội video ngắn TikTok. Nó cũng có thể có thể giúp người dùng giải toả thương tổn thời thơ ấu, thậm chí khám phá giới tính thật. Trong khi Facebook yêu cầu người dùng thành lập cả một trang giấy tờ và cung cấp thông tin cá nhân để có điều đó, TikTok chỉ cần thuật toán.
“TikTok như thể đọc con tim bạn. Nó giống kiểu tiên tri kỹ thuật số thần thánh khó có thể gọi tên chính xác. Thuật toán này có thể khám phá từng lớp tâm trí của bạn, có những thứ bạn thậm chí chưa bao giờ biết đến”, Mashable viết.
Một phụ nữ ở Bangalore, Ấn Độ đang dùng TikTok. Ảnh: AFP
Sự thành công của TikTok nằm ngay thuật toán đề nghị nội dung For You, giúp luôn đổi mới trang chủ để người dùng không thấy nhàm chán. Như những công nghệ khác, nó cũng đều có mặt tối.
Hầu hết người sử dụng bị cuốn vào các video hướng dẫn làm vườn, nấu ăn nhưng cũng có thể có ít nhiều người đắm chìm trong những video liên quan đến hội chứng tự kỷ hoặc các vấn đề về thần kinh. Chẳng hạn, từ khóa #mentalhealth (sức khoẻ tâm thần) thu hút được gần 21 tỷ lượt xem trên nền tảng này. Thông tin nghe có vẻ chả mấy nghiêm trọng cho đến khi các nhà khoa học phát hiện ra biết bao nội dung giả thần kinh đang được lưu hành trên nền tảng.
Tạp chí Wired dẫn lời giáo sư tâm lý học Inna Kanevsky: “Người dùng có vẻ được thuật toán TikTok chẩn đoán về hội chứng tâm lý. Đó là điều đáng lo ngại về kiểu cách AI có thể thay đổi cuộc sống con người. Thuật toán không những dừng lại ở việc dự đoán mà còn tiến xa hơn đến việc tạo các ma trận thông tin xung quanh người dùng”.
AI của Amazon hay Netflix cũng sẽ được thiết kế để đoán người dùng muốn xem gì tiếp theo, từ đó gợi ý nội dung phù hợp. Tuy nhiên, TikTok lại hoạt động như thể nó sẽ khái niệm cho người dùng biết họ là ai.
Các dự báo về người sử dụng của TikTok là kết quả của 1 loạt các bước lặp đi lặp lại. Theo tìm hiểu của Wall Street Journal , khi ai đó lập tài khoản mới, thuật toán sẽ nhắm mục đích và hiển thị cho họ đồng loạt video thông dụng được thiết kế để kiểm tra phản ứng với những dòng nội dung khác nhau, từ điệu nhảy đang được lây lan đến video sửa chữa nhà cửa. Chỉ trong khoảng hai giờ đồng hồ, thuật toán có thể phác hoạ được chân dung của người sử dụng trên nền tảng cùng những mối đoái hoài của họ.
John Bargh, giáo sư tâm lý học và khoa học ý thức tại Đại học Yale, cho thấy phép toán đây là một sự học theo lạ kỳ của việc học thống kê. Nó khiến tâm trí con người tiếp thu kiến thức mới một cách vô thức chỉ dễ dàng bằng cách thu nhận các loại hình của thế giới xung quanh.
Đáng lo ngại hơn, TikTok cho dù còn biết cả các bí mật thầm kín nhất mà người dùng còn chưa khám phá ra.
“Các thuật toán biết tôi là người song tính trước lúc tôi hoàn toàn sống thật với giới tính của mình”, một người mang tên Joho nói với Mashable. Người này nghĩ rằng quyết định sống thật với giới tính của mình bị tác động bởi thuật toán trên TikTok.
Nhưng động cơ cuối cùng của AI không phải là phân tích tâm lý người dùng. TikTok muốn thông qua các dữ kiện đó để kiếm tiền. Johannes Eichstaedt, nhà khoa học tại Viện Stanford, cho thấy thuật toán “đang gắng gượng khiến cho bạn thấy mình đặc biệt so với người sử dụng khác và nó sẽ kiếm tiền từ đó”.
Theo ông, AI của TikTok hiểm nguy đến mức người sử dụng nền tảng này chỉ như đang tham gia vào một canh bạc. Nếu may mắn, nó sẽ gợi ý cho họ những nội dung thay đổi bản thân theo phía hướng tích cực. Nếu không, nó có thể dẫn dắt ai đó vào một ngoài nước mới dưới danh nghĩa “khám phá bản thân”. Đó có thể là những định kiến, mong muốn thầm kín và khuynh hướng tâm lý. Tuy nhiên, để thực thụ biết bản thân là ai, loài người cần lắng tai chính mình và trải qua nhiều lớp lang cảm xúc, quy ước xã hội chứ không phải nhờ vào những những dẫn dắt trên mạng xã hội.
Thuật toán TikTok hoạt động cụ thể làm sao vẫn còn là điều bí ẩn. Tuy nhiên, năm 2020, mạng xã hội này tiết lộ công cụ gợi ý nội dung của họ được phát triển dựa trên ba yếu tố: tương tác của người sử dụng trên ứng dụng, các yếu tố trong video mà người dùng xem (như âm thanh, hashtag) và bối cảnh liên quan tới người sử dụng (như họ có khuynh hướng chọn ngôn ngữ gì, ở nước nào, loại thiết bị đang sử dụng).
“Trên những ứng dụng khác, nhiều người có thể xem một số video nổi bật giống nhau, nhưng dữ liệu do For You đề nghị với mỗi người là duy nhất và thích phù hợp với riêng cá nhân đó”, TikTok giải thích trên blog.
Nhờ cơ chế hiển thị video cá nhân hóa “gây nghiện”, TikTok trở thành ứng dụng được tải nhiều nhất năm 2021 trên cả 2 kho phần mềm App Store và Google Play theo hoạch toán của Sensor Tower. Tính đến tháng 7/2021, TikTok cũng từng được tải xuống hơn ba tỷ lần – cột mốc mà chỉ Facebook đạt được trước đó. Còn dữ liệu của Cloudflare cũng cho biết mạng xã hội video ngắn này đã băng qua Google và Facebook trở thành tên miền có lượng truy cập đỉnh cao năm qua, dù năm 2020 chỉ đứng địa thế thứ 7.
Mỹ Quyên (theo Wired )
TikTok, thuật toán TikTok, AI, Đời sống số hóa, Phân tích
Nội dung Thuật toán gây nghiện của TikTok nguy hiểm thế nào – Tin Công Nghệ Số hóa được tổng hợp sưu tầm biên tập bởi: Sửa máy tính ITS. Mọi ý kiến vui lòng gửi Liên Hệ cho suamaytinhits.com để điều chỉnh. suamaytinhits.com tks.
